Samorząd gminny.
Dz.U.2016.446 z dnia 2016.04.04
Status: Akt obowiązujący
Wersja od: 4 kwietnia 2016 r.
tekst jednolity

USTAWA
z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym

Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1. [Wspólnota samorządowa]
1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową
oraz odpowiednie terytorium.
Art. 2. [Podmiotowość i samodzielność gminy]
1. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
2. Gmina posiada osobowość prawną.
3. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej.
Art. 3. [Statut gminy]
1. O ustroju gminy stanowi jej statut.
2. Projekt statutu gminy powyżej 300 000 mieszkańców podlega uzgodnieniu z Prezesem
Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
3. W sprawach spornych rozstrzyga Rada Ministrów.
Art. 4. [Zmiany terytorialne gmin, nadawanie statusu miasta, ustalanie i zmiany nazw
gmin]
1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:
1) tworzy, łączy, dzieli i znosi gminy oraz ustala ich granice;
2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice;
3) ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.
2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, może być wydane także na wniosek
zainteresowanej rady gminy.
3. Ustalenie i zmiana granic gmin dokonywane są w sposób zapewniający gminie terytorium
możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi
społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań
publicznych.
4. Nadanie gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalenie jego granic i ich zmiana
dokonywane są w sposób uwzględniający infrastrukturę społeczną i techniczną oraz układ
urbanistyczny i charakter zabudowy.
5. Zmiany, o których mowa w ust. 1, następują z dniem 1 stycznia.
Art. 4a. [Konsultacje poprzedzające wydanie rozporządzenia]
1. Wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, wymaga zasięgnięcia przez
ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin,
poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku
zmian granic gmin naruszających granice powiatów lub województw - dodatkowo opinii
odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Konsultacje z mieszkańcami w sprawach zmiany granic gmin lub granic miasta
polegającej na wyłączeniu obszaru lub części obszaru jednostki pomocniczej gminy i jego
włączeniu do sąsiedniej jednostki pomocniczej tej gminy lub do sąsiedniej gminy mogą
zostać ograniczone do:
1) mieszkańców jednostki pomocniczej gminy objętych zmianą - przez odpowiednie
rady gmin;
2) mieszkańców gmin objętych zmianą naruszającą granice powiatów lub województw -
przez odpowiednie rady powiatów lub sejmiki województw.
3. W przypadku niewyrażenia opinii, o której mowa w ust. 1, w terminie 3 miesięcy od dnia
otrzymania wystąpienia o opinię, wymóg zasięgnięcia opinii uznaje się za spełniony.
4. W przypadku przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie utworzenia, połączenia,
podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy, o którym mowa w art. 4c,
konsultacji z mieszkańcami, o których mowa w ust. 1 i 2, nie przeprowadza się.
Art. 4b. [Wniosek rady gminy o wydanie rozporządzenia]
1. Wydanie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4 ust. 1, na wniosek rady gminy wymaga:
1) wniosku rady gminy poprzedzonego przeprowadzeniem przez tę radę konsultacji z
mieszkańcami, wraz z uzasadnieniem oraz niezbędnymi dokumentami, mapami i
informacjami potwierdzającymi zasadność wniosku;
2) opinii rad gmin objętych wnioskiem, poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady
konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmiany granic gminy naruszającej granice
powiatów lub województw - opinii odpowiednich rad powiatów lub sejmików
województw;
3) opinii wojewody właściwego dla gminy lub gmin objętych wnioskiem.
2. Do wniosku i opinii, o których mowa w ust. 1, przepisy art. 4a ust. 2 i 3 stosuje się
odpowiednio.
3. Rada gminy występuje z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1, do ministra właściwego do
spraw administracji publicznej za pośrednictwem wojewody, w terminie do dnia 31 marca.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania przy składaniu
wniosków, o których mowa w ust. 1, oraz dokumenty, które należy dołączyć do wniosku.
Art. 4c. [Referendum lokalne z inicjatywy mieszkańców]
1. W sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic
gminy może być przeprowadzone referendum lokalne z inicjatywy mieszkańców.
2. Z inicjatywą przeprowadzenia referendum, o którym mowa w ust. 1, wystąpić może
jedynie grupa co najmniej 15 obywateli, o której mowa w art. 11 ust. 1a ustawy z dnia 15
września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 706, z 2014 r. poz. 1871 oraz
z 2015 r. poz. 1045 i 1485).
3. Referendum, o którym mowa w ust. 1, nie przeprowadza się, jeżeli z analizy
przeprowadzonej przed referendum wynika, iż na skutek podziału lub ustalenia nowych
granic gminy:
1) dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy
utworzonej byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca
ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o
dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 198);
2) gmina w zmienionych granicach lub gmina utworzona byłaby mniejsza od
najmniejszej pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce według stanu na dzień
31 grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4.
4. Analizy, o której mowa w ust. 3, dokonuje właściwy wojewoda.
5. W przypadku przeprowadzania z inicjatywy mieszkańców referendum, o którym mowa w
ust. 1, pytanie zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 15
września 2000 r. o referendum lokalnym, powinno określać szczegółowo proponowane
zmiany w podziale terytorialnym państwa.
6. Wojewoda przekazuje ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej
informację o publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokołu wyniku
referendum, o którym mowa w ust. 1.
Art. 4d. [Wyłączenie zmian terytorialnych gmin]
Rada Ministrów nie przeprowadza zmian, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, jeżeli:
1) dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy
utworzonej byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca
ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o
dochodach jednostek samorządu terytorialnego;
2) gmina w zmienionych granicach lub gmina utworzona byłaby mniejsza od
najmniejszej pod względem liczby mieszkańców gminy w Polsce według stanu na dzień
31 grudnia roku poprzedzającego ogłoszenie rozporządzenia, o którym mowa w art. 4.
Art. 4e. [Pełnomocnik do spraw połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy]
1. W przypadku łączenia gmin lub tworzenia nowej gminy Prezes Rady Ministrów, na
wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji
publicznej, wyznacza pełnomocnika do spraw połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy
spośród pracowników podległych wojewodzie albo pracowników urzędu gminy, której
obszar wchodzi w skład łączonej lub nowo tworzonej gminy.
2. Do czasu połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy zadaniem pełnomocnika, o którym
mowa w ust. 1, jest przygotowanie organizacyjne i prawne gminy do wykonywania zadań
publicznych, w tym przygotowanie projektu uchwały budżetowej gminy w trybie i na
zasadach określonych w przepisach o finansach publicznych.
3. Z dniem połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy pełnomocnik, o którym mowa w
ust. 1, przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji ich organów do dnia wyboru nowych
organów gminy, a w przypadku, o którym mowa w art. 390a § 2 ustawy z dnia 5 stycznia
2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. poz. 112, z późn. zm.) - do dnia pierwszej sesji rady
gminy zwołanej w trybie art. 20 ust. 2ba.
Art. 4ea. [Następstwo prawne gminy powstałej w wyniku połączenia gmin]
1. Gmina powstała w wyniku połączenia gmin wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki
połączonych gmin, w tym prawa i obowiązki wynikające z zezwoleń, koncesji oraz innych
aktów administracyjnych.
2. Organy gminy powstałej w wyniku połączenia gmin stają się organami właściwymi lub
stronami wszczętych i niezakończonych postępowań administracyjnych i sądowych.
3. Ujawnienie w księgach wieczystych lub w rejestrach przejścia na gminę, o której mowa w
ust. 1, praw ujawnionych w tych księgach lub rejestrach następuje na wniosek gminy.
4. W przypadku gdy rozporządzenie w sprawie połączenia gmin zostało wydane na wniosek
poparty przez wszystkie zainteresowane rady gmin, gminy te zawierają porozumienie, o
którym mowa w art. 44 pkt 2.
5. Akty prawa miejscowego ustanowione przez organy gmin przed połączeniem gmin stają
się aktami prawa miejscowego gminy powstałej w wyniku połączenia gmin, obowiązującymi
na obszarze działania organów, które je ustanowiły, do dnia wejścia w życie nowych aktów
prawa miejscowego ustanowionych przez organ gminy powstałej w wyniku połączenia gmin,
jednak nie dłużej niż przez okres 3 lat od dnia połączenia.
Art. 4f. [Osoba wykonująca zadania i kompetencje rady gminy]
Jeżeli w wyniku zmian w podziale terytorialnym państwa rada gminy została z mocy prawa
rozwiązana na podstawie art. 390 § 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy,
Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra
właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza osobę, która wykonuje zadania i
kompetencje rady gminy do czasu wyboru nowej rady.
Art. 5. [Jednostki pomocnicze gminy]
1. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne.
Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto.
2. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu
konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.
3. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut
gminy.
4. (uchylony).
Art. 5a. [Konsultacje z mieszkańcami]
1. W wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą
być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy.
2. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady
gminy.
Art. 5b. [Młodzieżowa rada gminy]
1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej
wśród mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród młodzieży.
2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie
młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny.
3. Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy, nadaje jej statut określający tryb
wyboru jej członków i zasady działania.
Art. 5c. [Gminna rada seniorów]
1. Gmina sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz tworzy warunki do pobudzania
aktywności obywatelskiej osób starszych w społeczności lokalnej.
2. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanych środowisk, może
utworzyć gminną radę seniorów.
3. Gminna rada seniorów ma charakter konsultacyjny, doradczy i inicjatywny.
4. Gminna rada seniorów składa się z przedstawicieli osób starszych oraz przedstawicieli
podmiotów działających na rzecz osób starszych, w szczególności przedstawicieli organizacji
pozarządowych oraz podmiotów prowadzących uniwersytety trzeciego wieku.
5. Rada gminy, powołując gminną radę seniorów, nadaje jej statut określający tryb wyboru
jej członków i zasady działania, dążąc do wykorzystania potencjału działających organizacji
osób starszych oraz podmiotów działających na rzecz osób starszych, a także zapewnienia
sprawnego sposobu wyboru członków gminnej rady seniorów.
6. Rada gminy może w statucie jednostki pomocniczej upoważnić ją do utworzenia rady
seniorów jednostki pomocniczej. Przepisy ust. 3-5 stosuje się odpowiednio.
Rozdział 2
Zakres działania i zadania gminy
Art. 6. [Zakres działania gminy]
1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym,
niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1,
należy do gminy.
Art. 7. [Zadania własne gminy]
1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W
szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody
oraz gospodarki wodnej;
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków
komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i
unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną
oraz gaz;
3a) działalności w zakresie telekomunikacji;
4) lokalnego transportu zbiorowego;
5) ochrony zdrowia;
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
6a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego;
8) edukacji publicznej;
9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i
opieki nad zabytkami;
10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
11) targowisk i hal targowych;
12) zieleni gminnej i zadrzewień;
13) cmentarzy gminnych;
14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i
przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu
przeciwpowodziowego;
15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych;
16) polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej;
17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do
działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania
aktywności obywatelskiej;
18) promocji gminy;
19) współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów
wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 239);
20) współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
1a. Przepisu ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do gmin wchodzących w skład związku
metropolitalnego.
2. Ustawy określają, które zadania własne gminy mają charakter obowiązkowy.
3. Przekazanie gminie, w drodze ustawy, nowych zadań własnych wymaga zapewnienia
koniecznych środków finansowych na ich realizację w postaci zwiększenia dochodów
własnych gminy lub subwencji. Przepis art. 8 ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.
Art. 8. [Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej]
1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu
administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia
wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie
porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu
właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu
terytorialnego.
2b. Spory majątkowe wynikłe z porozumień, o których mowa w ust. 2 i 2a oraz w art. 74,
rozpatruje sąd powszechny.
3. Gmina otrzymuje środki finansowe w wysokości koniecznej do wykonania zadań, o
których mowa w ust. 1, 2 i 2a.
4. Szczegółowe zasady i terminy przekazywania środków finansowych, o których mowa w
ust. 3, określają ustawy nakładające na gminy obowiązek wykonywania zadań zleconych lub
zawarte porozumienia.
5. W przypadku niedotrzymania terminów, o których mowa w ust. 4, gminie przysługują
odsetki w wysokości ustalonej dla zaległości podatkowych.
Art. 8a.
(utracił moc).
Art. 9. [Prowadzenie działalności gospodarczej przez gminę. Sposoby realizowania
zadań gminy]
1. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także
zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.
2. Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą
wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach
określonych w odrębnej ustawie.
3. Formy prowadzenia gospodarki gminnej, w tym wykonywania przez gminę zadań o
charakterze użyteczności publicznej, określa odrębna ustawa.
4. Zadaniami użyteczności publicznej, w rozumieniu ustawy, są zadania własne gminy,
określone w art. 7 ust. 1, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych
potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
Art. 10. [Współdziałanie między jednostkami samorządu terytorialnego]
1. Wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze współdziałania między
jednostkami samorządu terytorialnego.
2. Gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego
mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu terytorialnego udzielać pomocy,
w tym pomocy finansowej.
Art. 10a. [Wspólna obsługa administracyjna, finansowa i organizacyjna gmin]
Gmina może zapewnić wspólną obsługę, w szczególności administracyjną, finansową i
organizacyjną:
1) jednostkom organizacyjnym gminy zaliczanym do sektora finansów publicznych,
2) gminnym instytucjom kultury,
3) innym zaliczanym do sektora finansów publicznych gminnym osobom prawnym
utworzonym na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z
wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa
handlowego
- zwanym dalej "jednostkami obsługiwanymi".
Art. 10b. [Zakres wspólnej obsługi]
1. Wspólną obsługę mogą prowadzić urząd gminy, inna jednostka organizacyjna gminy,
jednostka organizacyjna związku międzygminnego albo jednostka organizacyjna związku
powiatowo-gminnego, zwane dalej "jednostkami obsługującymi".
2. Rada gminy w odniesieniu do jednostek obsługiwanych, o których mowa w art. 10a pkt 1,
określa, w drodze uchwały, w szczególności:
1) jednostki obsługujące;
2) jednostki obsługiwane;
3) zakres obowiązków powierzonych jednostkom obsługującym w ramach wspólnej
obsługi.
3. Jednostki obsługiwane, o których mowa w art. 10a pkt 2 i 3, mogą, na podstawie
porozumień zawartych przez te jednostki z jednostką obsługującą, przystąpić do wspólnej
obsługi, po uprzednim zgłoszeniu tego zamiaru wójtowi. Zakres wspólnej obsługi określa
zawarte porozumienie.
4. Jednostka obsługująca ma prawo żądania od jednostki obsługiwanej informacji oraz
wglądu w dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań w ramach wspólnej
obsługi tej jednostki.
5. Jednostka obsługiwana ma prawo żądania od jednostki obsługującej informacji oraz
wglądu w dokumentację w zakresie zadań wykonywanych przez jednostkę obsługującą w
ramach wspólnej obsługi.
Art. 10c. [Wyłączenia z zakresu wspólnej obsługi]
1. Zakres wspólnej obsługi nie może obejmować kompetencji kierowników jednostek
zaliczanych do sektora finansów publicznych do dysponowania środkami publicznymi oraz
zaciągania zobowiązań, a także sporządzania i zatwierdzania planu finansowego oraz
przeniesień wydatków w tym planie.
2. W przypadku powierzenia obowiązków z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości
jednostek obsługiwanych, o których mowa w art. 10a pkt 1 i 2, są one przekazywane w
całości.
Art. 10d. [Przetwarzanie danych osobowych w ramach wspólnej obsługi]
Jednostka obsługująca jest uprawniona do przetwarzania danych osobowych przetwarzanych
przez jednostkę obsługiwaną w zakresie i celu niezbędnych do wykonywania zadań w
ramach wspólnej obsługi tej jednostki.
Rozdział 3
Władze gminy
Art. 11. [Formy podejmowania rozstrzygnięć przez mieszkańców gminy]
1. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez
wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.
2. (uchylony).
Art. 11a. [Organy gminy]
1. Organami gminy są:
1) rada gminy;
2) wójt (burmistrz, prezydent miasta).
2. Zasady i tryb przeprowadzania wyborów do rady gminy oraz wyboru wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) określają odrębne ustawy.
3. Ilekroć w ustawie jest mowa o wójcie, należy przez to rozumieć także burmistrza oraz
prezydenta miasta.
Art. 11b. [Jawność działania organów gminy]
1. Działalność organów gminy jest jawna. Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z
ustaw.
2. Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do
uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także
dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym
protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy.
3. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.
Art. 12. [Referendum gminne]
Zasady i tryb przeprowadzania referendum gminnego określa odrębna ustawa.
Art. 13.
(uchylony).
Art. 14. [Podejmowanie uchwał przez radę gminy]
Uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 15. [Rada gminy (miejska) jako organ stanowiący i kontrolny]
1. Z zastrzeżeniem art. 12 organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy.
2. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, rada
nosi nazwę rady miejskiej.
Art. 16. [Kadencja rady gminy]
Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru.
Art. 17. [Liczbowy skład rady gminy]
1. W skład rady wchodzą radni w liczbie:
1) piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców;
2) dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców;
3) dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców;
4) dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców oraz po trzech na każde
dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu
radnych.
2. W skład rady gminy powstałej w wyniku połączenia gmin, w pierwszej kadencji wchodzą
radni w liczbie:
1) dwudziestu jeden w gminach do 20 000 mieszkańców;
2) dwudziestu trzech w gminach do 50 000 mieszkańców;
3) dwudziestu pięciu w gminach do 100 000 mieszkańców oraz po trzech na każde
dalsze rozpoczęte 100 000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu ośmiu
radnych.
Art. 18. [Zakres właściwości rady gminy]
1. Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania
gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej.
2. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:
1) uchwalanie statutu gminy;
2) ustalanie wynagrodzenia wójta, stanowienie o kierunkach jego działania oraz
przyjmowanie sprawozdań z jego działalności;
3) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym
budżetu - na wniosek wójta;
4) uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz
podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium z tego
tytułu;
5) uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego;
6) uchwalanie programów gospodarczych;
6a) przyjmowanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju;
7) ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im
składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na
realizację zadań przez te jednostki;
8) podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w
odrębnych ustawach;
9) podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres
zwykłego zarządu, dotyczących:
a) zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania
lub wynajmowania na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony, o
ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej; uchwała rady gminy jest wymagana
również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do 3 lat strony
zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość; do czasu
określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady
gminy,
b) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu
przez wójta,
c) zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów,
d) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych
zaciąganych przez wójta w roku budżetowym,
e) zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości
przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę gminy,
f) tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania i
występowania z nich,
g) określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta,
h) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych
jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek,
i) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w
roku budżetowym;
10) określanie wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać
zobowiązania;
11) podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art. 8 ust. 2 i
2a;
12) podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz
wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku;
12a) podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi i
regionalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń
społeczności lokalnych i regionalnych;
13) podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących
drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych w rozumieniu ustawy z dnia 21 marca
1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 460, z późn. zm.), a także
wznoszenia pomników;
14) nadawanie honorowego obywatelstwa gminy;
14a) podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i
studentów;
15) stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.
3. (uchylony).
4. (uchylony).
Art. 18a. [Komisja rewizyjna]
1. Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz
jednostek pomocniczych gminy; w tym celu powołuje komisję rewizyjną.
2. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów, z
wyjątkiem radnych pełniących funkcje, o których mowa w art. 19 ust. 1.
3. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do rady
gminy w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek w sprawie
absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalną izbę obrachunkową.
4. Komisja rewizyjna wykonuje inne zadania zlecone przez radę w zakresie kontroli.
Uprawnienie to nie narusza uprawnień kontrolnych innych komisji, powoływanych przez
radę gminy na podstawie art. 21 ust. 1.
5. Zasady i tryb działania komisji rewizyjnej określa statut gminy.
Art. 19. [Wybór oraz odwołanie przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady
gminy]
1. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1-3 wiceprzewodniczących
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady,
w głosowaniu tajnym.
2. Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie
obrad rady. Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań
wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia
wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący
najstarszy wiekiem.
3. (uchylony).
4. Odwołanie przewodniczącego i wiceprzewodniczących następuje na wniosek co najmniej
1/4 ustawowego składu rady gminy w trybie określonym w ust. 1.
5. W przypadku rezygnacji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego rada podejmuje
uchwałę w sprawie przyjęcia tej rezygnacji nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia
złożenia rezygnacji.
6. Niepodjęcie uchwały, o której mowa w ust. 5, w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia
rezygnacji przez przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego jest równoznaczne z
przyjęciem rezygnacji przez radę gminy z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym
powinna być podjęta uchwała.
7. W przypadku odwołania lub przyjęcia rezygnacji przewodniczącego i
wiceprzewodniczących oraz niewybrania w ich miejsce osób do pełnienia tych funkcji w
terminie 30 dni od dnia przyjęcia rezygnacji albo od dnia odwołania, sesję rady gminy w celu
wyboru przewodniczącego, zwołuje wojewoda. Sesja zwoływana jest na dzień przypadający
w ciągu 7 dni po upływie terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym.
8. Sesję rady gminy, o której mowa w ust. 7, do czasu wyboru przewodniczącego prowadzi
najstarszy wiekiem radny obecny na sesji, który wyraził zgodę na prowadzenie sesji.
Art. 20. [Zwoływanie sesji oraz ustalanie porządku obrad]
1. Rada gminy obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego w miarę potrzeby,
nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się
porządek obrad wraz z projektami uchwał.
1a. Rada gminy może wprowadzić zmiany w porządku bezwzględną większością głosów
ustawowego składu rady.
2. Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień
przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze
kraju.
2a. (uchylony).
2b. W przypadku wyborów przedterminowych pierwszą sesję zwołuje osoba, którą Prezes
Rady Ministrów wyznaczył do pełnienia funkcji organów jednostki samorządu
terytorialnego. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2ba. Pierwszą sesję rady gminy powstałej w wyniku połączenia gmin lub rady nowo
utworzonej gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w terminie 7 dni po
dniu ogłoszenia wyników wyborów do rady, a w przypadku, o którym mowa w art. 390a § 2
ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy, na dzień przypadający w terminie 7 dni
od dnia powstania gminy.
2c. Pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy, do czasu wyboru przewodniczącego rady,
prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji.
3. Na wniosek wójta lub co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy przewodniczący
obowiązany jest zwołać sesję na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku.
Wniosek o zwołanie sesji powinien spełniać wymogi określone w ust. 1 w zdaniu drugim.
4. Do zmiany porządku obrad sesji zwołanej w trybie określonym w ust. 3 stosuje się przepis
ust. 1a, z tym że dodatkowo wymagana jest zgoda wnioskodawcy.
5. Na wniosek wójta przewodniczący rady gminy jest obowiązany wprowadzić do porządku
obrad najbliższej sesji rady gminy projekt uchwały, jeżeli wpłynął on do rady gminy co
najmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia sesji rady.
Art. 21. [Stałe i doraźne komisje rady gminy]
1. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych
zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.
2. (uchylony).
3. Komisje podlegają radzie gminy, przedkładają jej plan pracy oraz sprawozdania z
działalności.
4. W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni niebędący jej członkami. Mogą oni
zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu.
Art. 22. [Statut gminy. Ogłoszenie statutu]
1. Organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy określa statut gminy.
2. Statut gminy podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Art. 23. [Status prawny radnego. Kluby radnych]
1. Radny obowiązany jest kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy. Radny
utrzymuje stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, a w szczególności przyjmuje
zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do
rozpatrzenia, nie jest jednak związany instrukcjami wyborców.
2. Radni mogą tworzyć kluby radnych, działające na zasadach określonych w statucie gminy.
Art. 23a. [Ślubowanie radnego]
1. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu radni składają ślubowanie:
"Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej, ślubuję uroczyście obowiązki
radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej
mieszkańców".
2. Ślubowanie odbywa się w ten sposób, że po odczytaniu roty wywołani kolejno radni
powstają i wypowiadają słowo "ślubuję". Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania:
"Tak mi dopomóż Bóg".
3. Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy oraz radni, którzy uzyskali mandat w czasie
trwania kadencji, składają ślubowanie na pierwszej sesji, na której są obecni.
4. (uchylony).
Art. 24. [Obowiązek radnego udziału w pracach]
Radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji
samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany.
Art. 24a. [Zakaz zatrudnienia radnego]
1. Z radnym nie może być nawiązywany stosunek pracy w urzędzie gminy, w której radny
uzyskał mandat.
2. Radny nie może pełnić funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej oraz jego
zastępcy.
3. (uchylony).
4. (uchylony).
Art. 24b. [Zakaz wykonywania pracy przez radnego]
1. Osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w
urzędzie gminy, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego
zastępcy w jednostce organizacyjnej tej gminy. Przed przystąpieniem do wykonywania
mandatu osoba ta obowiązana jest złożyć wniosek o urlop bezpłatny w terminie 7 dni od dnia
ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy.
2. Radny, o którym mowa w ust. 1, otrzymuje urlop bezpłatny na okres sprawowania
mandatu oraz 3 miesięcy po jego wygaśnięciu.
3. Radny otrzymuje urlop bezpłatny bez względu na rodzaj i okres trwania stosunku pracy.
Stosunek pracy zawarty na czas określony, który ustałby przed terminem zakończenia urlopu
bezpłatnego, przedłuża się do 3 miesięcy po zakończeniu tego urlopu.
4. W przypadku radnego wykonującego funkcję kierownika lub jego zastępcy w jednostce
organizacyjnej, przejętej lub utworzonej przez gminę w czasie kadencji, termin, o którym
mowa w ust. 1, wynosi 6 miesięcy od dnia przejęcia lub utworzenia tej jednostki.
5. Niezłożenie przez radnego wniosku, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczne ze
zrzeczeniem się mandatu.
6. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio w przypadku obsadzenia mandatu rady w drodze
uchwały rady gminy podjętej na podstawie przepisów ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. -
Kodeks wyborczy.
Art. 24c. [Przywrócenie radnego do pracy po wygaśnięciu mandatu]
Po wygaśnięciu mandatu pracodawca przywraca radnego do pracy na tym samym lub
równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie
radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący urlop bezpłatny. Radny zgłasza gotowość
przystąpienia do pracy w terminie 7 dni od dnia wygaśnięcia mandatu.
Art. 24d. [Zakaz wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej]
Wójt nie może powierzyć radnemu gminy, w której radny uzyskał mandat, wykonywania
pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej.
Art. 24e. [Wykorzystywanie mandatu radnego]
1. Radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących
podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu zgodnie z art. 23a ust. 1.
2. Radni nie mogą powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi dodatkowymi
zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie z
innymi osobami.
Art. 24f. [Ograniczenie działalności gospodarczej radnego]
1. Radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z
innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał
mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem
w prowadzeniu takiej działalności.
1a. Jeżeli radny przed rozpoczęciem wykonywania mandatu prowadził działalność
gospodarczą, o której mowa w ust. 1, jest obowiązany do zaprzestania prowadzenia tej
działalności gospodarczej w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Niewypełnienie
obowiązku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, stanowi podstawę do stwierdzenia
wygaśnięcia mandatu radnego w trybie art. 383 ustawy, o której mowa w art. 24b ust. 6.
2. Radni i ich małżonkowie oraz małżonkowie wójtów, zastępców wójtów, sekretarzy gminy,
skarbników gminy, kierowników jednostek organizacyjnych gminy oraz osób zarządzających
i członków organów zarządzających gminnymi osobami prawnymi nie mogą być członkami
władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych
z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie
osoby. Wybór lub powołanie tych osób na te funkcje są z mocy prawa nieważne.
3. (uchylony).
4. Jeżeli wybór lub powołanie, o których mowa w ust. 2, nastąpiły przed rozpoczęciem
wykonywania mandatu radnego albo dniem wyboru wójta lub przed zatrudnieniem na
stanowisku sekretarza gminy, powołaniem na stanowisko zastępcy wójta, skarbnika gminy,
kierownika jednostki organizacyjnej gminy oraz osoby zarządzającej i członka organu
zarządzającego gminną osobą prawną, osoby, o których mowa w ust. 2, są obowiązane zrzec
się stanowiska lub funkcji w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania przez radnego
albo wójta czy też od dnia zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub powołania na
stanowisko. W razie niezrzeczenia się stanowiska lub funkcji osoba, o której mowa w ust. 2,
traci je z mocy prawa po upływie terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym.
5. Radni nie mogą posiadać pakietu większego niż 10% udziałów lub akcji w spółkach prawa
handlowego z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których
uczestniczą takie osoby. Udziały lub akcje przekraczające ten pakiet powinny być zbyte przez
radnego przed pierwszą sesją rady gminy, a w razie niezbycia ich nie uczestniczą one przez
okres sprawowania mandatu i dwóch lat po jego wygaśnięciu w wykonywaniu
przysługujących im uprawnień (prawa głosu, prawa do dywidendy, prawa do podziału
majątku, prawa poboru).
6. (uchylony).
Art. 24g.
(uchylony).
Art. 24h. [Oświadczenia majątkowe]
1. Radny, wójt, zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą
prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta są obowiązani do
złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym, zwanego dalej "oświadczeniem
majątkowym". Oświadczenie majątkowe dotyczy ich majątku odrębnego oraz majątku
objętego małżeńską wspólnością majątkową. Oświadczenie majątkowe zawiera informacje o:
1) zasobach pieniężnych, nieruchomościach, udziałach i akcjach w spółkach handlowych
oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek
samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które
podlegało zbyciu w drodze przetargu, a także dane o prowadzeniu działalności
gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych;
2) dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej lub
zajęć, z podaniem kwot uzyskiwanych z każdego tytułu;
3) mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 000 złotych;
4) zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 000 złotych, w tym zaciągniętych
kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.
2. Osoba składająca oświadczenie majątkowe określa w nim przynależność poszczególnych
składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego
małżeńską wspólnością majątkową.
3. Oświadczenie majątkowe wraz z kopią swojego zeznania o wysokości osiągniętego
dochodu w roku podatkowym (PIT) za rok poprzedni i jego korektą składają w dwóch
egzemplarzach:
1) radny - przewodniczącemu rady gminy;
2) wójt, przewodniczący rady gminy - wojewodzie;
3) zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej
gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz
osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta - wójtowi.
4. Radny i wójt składają pierwsze oświadczenie majątkowe w terminie 30 dni od dnia
złożenia ślubowania. Do pierwszego oświadczenia majątkowego radny jest obowiązany
dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania prowadzenia działalności
gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, w której uzyskał mandat, a wójt informację o
zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli taką działalność prowadzili przed
dniem wyboru. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez radnego i wójta co roku
do dnia 30 kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, oraz na 2 miesiące
przed upływem kadencji.
5. Zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy, kierownik jednostki organizacyjnej
gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba
wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta składają pierwsze oświadczenie
majątkowe w terminie 30 dni od dnia powołania na stanowisko lub od dnia zatrudnienia. Do
pierwszego oświadczenia majątkowego zastępca wójta, sekretarz gminy, skarbnik gminy,
kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu
zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w
imieniu wójta są obowiązani dołączyć informację o sposobie i terminie zaprzestania
prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli prowadzili ją przed dniem powołania lub
zatrudnienia. Kolejne oświadczenia majątkowe są składane przez nich co roku do dnia 30
kwietnia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego, oraz w dniu odwołania ze
stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę.
5a. Jeżeli terminy określone w ust. 4 lub 5 nie zostaną dotrzymane, odpowiednio,
przewodniczący rady gminy, wojewoda lub wójt w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia
niedotrzymania terminu wzywa osobę, która nie złożyła oświadczenia do jego niezwłocznego
złożenia wyznaczając dodatkowy czternastodniowy termin. Termin ten liczy się od dnia
skutecznego dostarczenia wezwania.
6. Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonują osoby, którym złożono
oświadczenie majątkowe. Osoby, którym złożono oświadczenie majątkowe, przekazują jeden
egzemplarz urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania osoby
składającej oświadczenie majątkowe. Oświadczenie majątkowe przechowuje się przez 6 lat.
7. Analizy danych zawartych w oświadczeniu majątkowym dokonuje również urząd
skarbowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby składającej oświadczenie
majątkowe. Analizując oświadczenie majątkowe, urząd skarbowy uwzględnia również
zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) małżonka osoby
składającej oświadczenie.
8. Podmiot dokonujący analizy, o której mowa w ust. 6 i 7, jest uprawniony do porównania
treści analizowanego oświadczenia majątkowego oraz załączonej kopii zeznania o wysokości
osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT) z treścią uprzednio złożonych oświadczeń
majątkowych oraz z dołączonymi do nich kopiami zeznań o wysokości osiągniętego dochodu
w roku podatkowym (PIT).
9. W przypadku podejrzenia, że osoba składająca oświadczenie majątkowe podała w nim
nieprawdę lub zataiła prawdę, podmiot dokonujący analizy oświadczenia występuje do
dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby
składającej oświadczenie z wnioskiem o kontrolę jej oświadczenia majątkowego.
10. W przypadku odmowy wszczęcia kontroli oświadczenia majątkowego podmiotowi, który
złożył wniosek w tej sprawie, przysługuje odwołanie do Generalnego Inspektora Kontroli
Skarbowej.
11. Do postępowania w sprawie kontroli oświadczenia majątkowego stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2015 r. poz. 553, z
późn. zm.) dotyczące kontroli oświadczeń majątkowych osób zatrudnionych lub pełniących
służbę w jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw
finansów publicznych.
12. Podmiot dokonujący analizy oświadczeń majątkowych w terminie do dnia 30
października każdego roku przedstawia radzie gminy informację o:
1) osobach, które nie złożyły oświadczenia majątkowego lub złożyły je po terminie;
2) nieprawidłowościach stwierdzonych w analizowanych oświadczeniach majątkowych
wraz z ich opisem i wskazaniem osób, które złożyły nieprawidłowe oświadczenia;
3) działaniach podjętych w związku z nieprawidłowościami stwierdzonymi w
analizowanych oświadczeniach majątkowych.
13. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza oświadczenia
majątkowego radnego oraz wzór formularza oświadczenia majątkowego wójta, zastępcy
wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby
zarządzającej i członka organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoby wydającej
decyzje administracyjne w imieniu wójta, uwzględniając zakazy określone w odniesieniu do
tych osób w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia
działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. poz.
1584, z 2008 r. poz. 1458, z 2009 r. poz. 1375, z 2010 r. poz. 1228 oraz z 2015 r. poz. 1635).
Art. 24i. [Jawność oświadczeń majątkowych]
1. Informacje zawarte w oświadczeniu majątkowym są jawne, z wyłączeniem informacji o
adresie zamieszkania składającego oświadczenie oraz o miejscu położenia nieruchomości.
2. Wojewoda i przewodniczący rady gminy przekazują wójtowi kopie oświadczeń
majątkowych, które im złożono.
3. Jawne informacje zawarte w oświadczeniach majątkowych są udostępniane w Biuletynie
Informacji Publicznej, o którym mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do
informacji publicznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 2058 oraz z 2016 r. poz. 34).
Art. 24j.
(uchylony).
Art. 24k. [Skutki niezłożenia oświadczenia majątkowego]
1. Niezłożenie oświadczenia majątkowego mimo upływu dodatkowego terminu, o którym
mowa w art. 24h ust. 5a przez:
1) radnego lub wójta - powoduje wygaśnięcie mandatu w trybie odpowiednio art. 383 lub
art. 492 ustawy, o której mowa w art. 24b ust. 6;
2) zastępcę wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki
organizacyjnej gminy, osobę zarządzającą i członka organu zarządzającego gminną osobą
prawną oraz osobę wydającą decyzje administracyjne w imieniu wójta - powoduje utratę
ich wynagrodzenia za okres od dnia, w którym powinno być złożone oświadczenie do
dnia złożenia oświadczenia.
2. Jeżeli skarbnik gminy nie złoży w terminie oświadczenia majątkowego, rada gminy
odwołuje go, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie 30 dni od dnia, w którym upłynął
termin do złożenia oświadczenia.
3. Jeżeli sekretarz gminy, zastępca wójta, kierownik jednostki organizacyjnej gminy, osoba
zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą prawną oraz osoba wydająca
decyzje administracyjne w imieniu wójta nie złożą w terminie oświadczenia majątkowego,
właściwy organ odwołuje ich albo rozwiązuje z nimi umowę o pracę najpóźniej po upływie
30 dni od dnia, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia.
4. Odwołanie i rozwiązanie umowy o pracę w trybie określonym w ust. 2 i 3 jest
równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1
pkt 1 Kodeksu pracy.
Art. 24l. [Odpowiedzialność karna za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w
oświadczeniu majątkowym]
Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu majątkowym, powoduje
odpowiedzialność na podstawie art. 233 § 1 Kodeksu karnego.
Art. 24m. [Zakaz przyjmowania świadczenia o charakterze majątkowym]
1. Wójt, zastępca wójta, skarbnik gminy, sekretarz gminy, kierownik jednostki
organizacyjnej gminy, osoba zarządzająca i członek organu zarządzającego gminną osobą
prawną oraz osoba wydająca decyzje administracyjne w imieniu wójta w trakcie pełnienia
funkcji lub trwania zatrudnienia oraz przez okres 3 lat po zakończeniu pełnienia funkcji lub
ustaniu zatrudnienia nie mogą przyjąć jakiegokolwiek świadczenia o charakterze
majątkowym, nieodpłatnie lub odpłatnie w wysokości niższej od jego rzeczywistej wartości
od podmiotu lub podmiotu od niego zależnego, jeżeli biorąc udział w wydaniu
rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych jego dotyczących mieli bezpośredni wpływ na
jego treść.
2. Podmiotem zależnym w rozumieniu ust. 1 jest podmiot, w którym:
1) przedsiębiorca posiada bezpośrednio lub pośrednio większość głosów w jego
organach, także na podstawie porozumień z innymi wspólnikami i akcjonariuszami;
2) przedsiębiorca jest uprawniony do powoływania albo odwoływania większości
członków organów zarządzających podmiotu zależnego;
3) więcej niż połowa członków zarządu przedsiębiorcy jest jednocześnie członkami
zarządu albo osobami pełniącymi funkcje kierownicze w podmiocie pozostającym z
przedsiębiorcą w stosunku zależności.
3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy nabycia przedmiotu lub usługi dostępnych w
ramach publicznej oferty, a także nie dotyczy przedmiotów zwyczajowo wykorzystywanych
w celach reklamowych i promocyjnych oraz nagród przyznawanych w konkursach na
działalność artystyczną.
Art. 25. [Ochrona stosunku pracy radnego. Diety i zwrot kosztów podróży]
1. W związku z wykonywaniem mandatu radny korzysta z ochrony prawnej przewidzianej
dla funkcjonariuszy publicznych.
2. Rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest
członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli
podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego
mandatu.
3. Pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia
mu brania udziału w pracach organów gminy.
4. Na zasadach ustalonych przez radę gminy radnemu przysługują diety oraz zwrot kosztów
podróży służbowych.
5. (uchylony).
6. Wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie
półtorakrotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących
kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r.
o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych
ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 2030 i 2199 oraz z 2016 r. poz. 178).
7. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość diet
przysługujących radnemu w ciągu miesiąca, uwzględniając liczbę mieszkańców gminy, przy
czym kwota wymieniona w ust. 6 oznacza maksymalną wysokość diet w gminach o
największej liczbie mieszkańców.
8. Rada gminy przy ustalaniu wysokości diet radnych bierze pod uwagę funkcje pełnione
przez radnego.
9. (uchylony).
10. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia,
sposób ustalania należności z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowych radnych,
uwzględniając celowość zwrotu rzeczywiście poniesionych wydatków związanych z
wykonywaniem mandatu oraz ułatwienie dokonywania rozliczeń.
Art. 25a. [Wyłączenie radnego z udziału w głosowaniu]
Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego
interesu prawnego.
Art. 25b. [Niepołączalność mandatu radnego]
Mandatu radnego gminy nie można łączyć z:
1) mandatem posła lub senatora;
2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody;
3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego.
Art. 26. [Wójt jako organ wykonawczy]
1. Organem wykonawczym gminy jest wójt.
2. Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go
przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy.
2a. Wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie może być osoba, która nie jest
obywatelem polskim.
3. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz znajduje się w
mieście położonym na terytorium tej gminy.
4. W miastach powyżej 100 000 mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta.
Dotyczy to również miast, w których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy prezydent
miasta był organem wykonawczo-zarządzającym.
5. (uchylony).
Art. 26a. [Zastępcy wójta]
1. Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub zastępców i
określa ich liczbę.
2. Liczba zastępców wójta nie może być większa niż:
1) jeden w gminach do 20 000 mieszkańców;
2) dwóch w gminach do 100 000 mieszkańców;
3) trzech w gminach do 200 000 mieszkańców;
4) czterech w gminach powyżej 200 000 mieszkańców.
3. W przypadku gdy określona przez wójta liczba jego zastępców jest większa niż jeden, w
zarządzeniu, o którym mowa w ust. 1, wójt wskazuje imiennie pierwszego i kolejnych
zastępców.
Art. 27. [Niepołączalność funkcji wójta oraz jego zastępcy]
Funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z:
1) funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie;
2) członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w
której jest wójtem lub zastępcą wójta;
3) zatrudnieniem w administracji rządowej;
4) mandatem posła lub senatora.
Art. 28. [Wykonywanie funkcji wójta oraz jego zastępcy]
Do wójta i jego zastępców stosuje się odpowiednio przepis art. 24e ust. 1.
Art. 28a. [Absolutorium. Referendum w sprawie odwołania wójta z powodu
nieudzielenia absolutorium]
1. Uchwała rady gminy w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium, podjęta po upływie 9
miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy przed zakończeniem kadencji,
jest równoznaczna z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie
odwołania wójta. Przed podjęciem uchwały w sprawie udzielenia wójtowi absolutorium rada
gminy zapoznaje się z wnioskiem i opinią, o których mowa w art. 18a ust. 3.
2. Uchwałę w sprawie absolutorium rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów
ustawowego składu rady gminy.
3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania
wójta z przyczyny określonej w ust. 1 na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni
od dnia podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia wójtowi absolutorium.
4. Przed podjęciem uchwały, o której mowa w ust. 3, rada gminy zapoznaje się z opinią
regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi
absolutorium oraz wysłuchuje wyjaśnień wójta.
5. Uchwałę, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje bezwzględną większością głosów
ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.
Art. 28b. [Referendum w sprawie odwołania wójta z przyczyny innej niż nieudzielenie
absolutorium]
1. Rada gminy, po upływie 9 miesięcy od dnia wyboru wójta i nie później niż na 9 miesięcy
przed zakończeniem kadencji, może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w
sprawie odwołania wójta z przyczyny innej niż nieudzielenie wójtowi absolutorium jedynie
na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny
odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną.
3. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania
wójta na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia złożenia wniosku, o
którym mowa w ust. 1.
4. Uchwałę, o której mowa w ust. 3, rada gminy podejmuje większością co najmniej 3/5
głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym.
Art. 28c. [Kolejny wniosek o przeprowadzenie referendum w sprawie odwołania wójta]
Jeżeli zgłoszony w trybie art. 28b wniosek o podjęcie uchwały o przeprowadzeniu
referendum w sprawie odwołania wójta nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny
wniosek może być zgłoszony w tym trybie nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od
poprzedniego głosowania.
Art. 28d. [Wybory przedterminowe wójta]
1. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji, przeprowadza się
wybory przedterminowe na zasadach określonych w ustawie, o której mowa w art. 24b ust. 6.
2. Wyborów nie przeprowadza się, jeżeli data wyborów przedterminowych miałaby przypaść
w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta. Wyborów przedterminowych nie
przeprowadza się także wtedy, jeżeli data wyborów miałaby przypaść w okresie dłuższym niż
6 a krótszym niż 12 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta i rada w terminie 30 dni od
dnia podjęcia uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu wójta podejmie uchwałę o
nieprzeprowadzaniu wyborów.
Art. 28e. [Odwołanie zastępcy lub zastępców wójta]
Wygaśnięcie mandatu wójta przed upływem kadencji jest równoznaczne z odwołaniem jego
zastępcy lub zastępców.
Art. 28f. [Osoba wyznaczona do pełnienia funkcji wójta]
1. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji jego funkcję, do czasu
objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba wyznaczona przez Prezesa
Rady Ministrów.
2. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta w czasie pełnienia funkcji przez osobę, o której
mowa w art. 28h, osoba ta pełni funkcję wójta do czasu objęcia obowiązków przez nowo
wybranego wójta.
Art. 28g. [Przejęcie zadań i kompetencji wójta. Przemijająca przeszkoda]
1. W przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji wójta
spowodowanej jedną z następujących okoliczności:
1) tymczasowym aresztowaniem,
2) odbywaniem kary pozbawienia wolności wymierzonej za przestępstwo nieumyślne,
3) odbywaniem kary aresztu,
4) niezdolnością do pracy z powodu choroby trwającej powyżej 30 dni,
5) zawieszeniem w czynnościach służbowych
- jego zadania i kompetencje przejmuje zastępca, a w gminach, w których powołano więcej
niż jednego zastępcę - pierwszy zastępca.
2. Jeżeli nie powołano zastępcy albo pierwszego zastępcy w trybie określonym w art. 26a, to
w przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji wójta
spowodowanej przez jedną z okoliczności, o których mowa w ust. 1, zadania i kompetencje
wójta przejmuje osoba, o której mowa w art. 28h.
3. W przypadku przemijającej przeszkody w wykonywaniu zadań i kompetencji przez
zastępcę albo pierwszego zastępcę, spowodowanej przez jedną z okoliczności, o których
mowa w ust. 1, zadania i kompetencje wójta przejmuje osoba, o której mowa w art. 28h.
3a. W przypadku gdy przemijająca przeszkoda w wykonywaniu zadań i kompetencji wójta
spowodowana przez jedną z okoliczności, o których mowa w ust. 1, zaistnieje przed
złożeniem przez wójta ślubowania, zadania i kompetencje wójta przejmuje osoba, o której
mowa w art. 28h.
4. Potwierdzeniem zaistnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, są odpowiednio:
1) zawiadomienie pracodawcy, o którym mowa w art. 261 § 3 Kodeksu postępowania
karnego - w przypadku okoliczności, o której mowa w ust. 1 pkt 1;
2) wezwanie sądu do odbycia kary pozbawienia wolności albo aresztu - w przypadku
okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3;
3) zaświadczenie lekarskie, o którym mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 oraz z 2015 r. poz. 1066, 1217, 1220 i 1268) -
w przypadku okoliczności, o której mowa w ust. 1 pkt 4;
4) postanowienie prokuratora albo postanowienie sądu o zastosowaniu środka
zapobiegawczego w postaci zawieszenia w czynnościach służbowych, o którym mowa w
art. 276 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. poz.
555, z późn. zm.) - w przypadku okoliczności, o której mowa w ust. 1 pkt 5.
5. Wezwania, o których mowa w ust. 4 pkt 2, sąd przesyła przewodniczącemu rady.
5a. Postanowienia, o których mowa w ust. 4 pkt 4, sąd lub prokurator przesyła
przewodniczącemu rady.
6. Zastępca, pierwszy zastępca albo osoba, o której mowa w art. 28h, wykonuje zadania i
kompetencje wójta:
1) od dnia zatrzymania do dnia zwolnienia - w przypadku okoliczności, o której mowa w
ust. 1 pkt 1,
2) od dnia wskazanego w wezwaniu do stawienia się w zakładzie karnym do dnia
zwolnienia - w przypadku okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3,
3) w okresie wskazanym w zaświadczeniu lekarskim - w przypadku okoliczności, o
której mowa w ust. 1 pkt 4,
4) w okresie zawieszenia w czynnościach służbowych - w przypadku okoliczności, o
której mowa w ust. 1 pkt 5
- jednak nie dłużej niż do dnia wygaśnięcia mandatu wójta.
7. W terminie 48 godzin od powzięcia wiadomości o zaistnieniu jednej z okoliczności, o
których mowa w ust. 1, przewodniczący rady pisemnie informuje wojewodę o zaistnieniu
takiej okoliczności i:
1) przejęciu zadań i kompetencji wójta przez zastępcę albo pierwszego zastępcę albo
2) konieczności wyznaczenia osoby, o której mowa w art. 28h - w związku z przepisem
ust. 2, albo
3) konieczności wyznaczenia osoby, o której mowa w art. 28h - w związku z przepisem
ust. 3.
Art. 28h. [Osoba przejmująca wykonywanie zadań i kompetencji wójta]
W przypadkach, o których mowa w art. 28g ust. 2, 3 i 3a, Prezes Rady Ministrów, na
wniosek wojewody przekazany niezwłocznie za pośrednictwem ministra właściwego do
spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która przejmie wykonywanie zadań i
kompetencji wójta.
Art. 29. [Pełnienie funkcji wójta i jego zastępcy po upływie kadencji]
1. Po upływie kadencji wójta pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez
nowo wybranego wójta albo osobę, którą Prezes Rady Ministrów wyznaczył do pełnienia
funkcji wójta.
2. Po upływie kadencji wójta, zastępca wójta pełni swoje obowiązki do czasu objęcia
obowiązków przez nowo powołanego zastępcę wójta.
Art. 29a. [Ślubowanie wójta]
1. Objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy
ślubowania o następującej treści:
"Obejmując urząd wójta (burmistrza, prezydenta) gminy (miasta), uroczyście ślubuję, że
dochowam wierności prawu, a powierzony mi urząd sprawować będę tylko dla dobra
publicznego i pomyślności mieszkańców gminy (miasta)." Ślubowanie może być złożone z
dodaniem zdania: "Tak mi dopomóż Bóg."
2. W celu złożenia przez wójta ślubowania komisarz wyborczy zwołuje sesję rady na dzień
przypadający w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów wójtów na
obszarze kraju.
3. Jeżeli sesja zwołana w trybie określonym w ust. 2 nie odbyła się, wójt składa ślubowanie o
treści określonej w ust. 1 przed właściwym terytorialnie komisarzem wyborczym. Złożenie
ślubowania wójt potwierdza podpisem pod treścią ślubowania. Akt ślubowania komisarz
wyborczy przesyła niezwłocznie przewodniczącemu rady. Informację o dacie złożenia
ślubowania komisarz wyborczy podaje do publicznej wiadomości mieszkańców gminy w
formie komunikatu w Biuletynie Informacji Publicznej w terminie 14 dni od dnia złożenia
ślubowania.
4. Uchylanie się od złożenia ślubowania w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników
wyborów wójta jest równoznaczne z odmową złożenia ślubowania.
Art. 30. [Zadania wójta]
1. Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa.
2. Do zadań wójta należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy;
1a) opracowywanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju;
2) określanie sposobu wykonywania uchwał;
3) gospodarowanie mieniem komunalnym;
4) wykonywanie budżetu;
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych;
6) (uchylony).
3. W realizacji zadań własnych gminy wójt podlega wyłącznie radzie gminy.
Art. 31. [Kierowanie bieżącymi sprawami oraz reprezentowanie gminy]
Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
Art. 31a. [Zadania wójta w zakresie ochrony przeciwpowodziowej]
Wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje
pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.
Art. 31b. [Zarządzenie ewakuacji z obszarów bezpośrednio zagrożonych]
1. Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia ludzi
lub dla mienia, wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych.
2. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej wójt działa na zasadach określonych
w odrębnych przepisach.
Art. 32.
(uchylony).
Art. 33. [Urząd gminy. Regulamin organizacyjny. Kierownik urzędu]
1. Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy.
2. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny,
nadany przez wójta w drodze zarządzenia.
3. Kierownikiem urzędu jest wójt.
4. Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy
wójta lub sekretarzowi gminy.
5. Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do
pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
6. Status prawny pracowników samorządowych określa odrębna ustawa.
Art. 34.
(uchylony).
Art. 35. [Jednostka pomocnicza gminy i jej statut]
1. Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym
statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.
2. Statut może przewidywać powołanie jednostki niższego rzędu w ramach jednostki
pomocniczej.
3. Statut jednostki pomocniczej określa w szczególności:
1) nazwę i obszar jednostki pomocniczej;
2) zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej;
3) organizację i zadania organów jednostki pomocniczej;
4) zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji;
5) zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów
jednostki pomocniczej.
Art. 36. [Sołectwo. Zebranie wiejskie i sołtys]
1. Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sołtys.
Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka.
2. Sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim,
spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa
uprawnionych do głosowania.
3. Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym.
Art. 37. [Dzielnica. Rada i zarząd]
1. Organem uchwałodawczym w dzielnicy (osiedlu) jest rada o liczbie członków ustalonej
według art. 17, nie więcej jednak niż 21.
2. Organem wykonawczym w dzielnicy (osiedlu) jest zarząd. Na czele zarządu stoi
przewodniczący.
3. Przewodniczący zarządu korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom
publicznym.
4. Statut osiedla może ustalić, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie
mieszkańców. Ogólne zebranie wybiera zarząd osiedla; art. 36 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 37a. [Prawa i obowiązki przewodniczący organu wykonawczego jednostki
pomocniczej]
Przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach
rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu.
Przewodniczący rady gminy jest każdorazowo zobowiązany do zawiadamiania, na takich
samych zasadach jak radnych, przewodniczącego organu wykonawczego jednostki
pomocniczej o sesji rady gminy.
Art. 37b. [Dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej dla przewodniczącego organu
wykonawczego jednostki pomocniczej]
1. Rada gminy może ustanowić zasady, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego
jednostki pomocniczej będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży służbowej.
2. Rada gminy może ustanowić zasady, na jakich członkom organu wykonawczego jednostki
pomocniczej oraz członkom rady dzielnicy (osiedla), rady sołeckiej, będzie przysługiwała
dieta lub zwrot kosztów podróży służbowej.
Art. 38. [Odrębności ustrojowe gmin]
Odrębności ustroju gmin, które wykonują zadania o szczególnym charakterze, określają
właściwe ustawy. Dotyczy to w szczególności gmin uzdrowiskowych.
Art. 39. [Upoważnienie do wydawania decyzji administracyjnych]
1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje wójt, o ile
przepisy szczególne nie stanowią inaczej.
2. Wójt może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do
wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa w ust. 1, w imieniu wójta.
3. (uchylony).
4. Do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może
upoważnić również organ wykonawczy jednostki pomocniczej oraz organy jednostek i
podmiotów, o których mowa w art. 9 ust. 1.
5. Od decyzji wydanej przez wójta lub organ, o którym mowa w ust. 4, służy odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Art. 39a.
(uchylony).
Rozdział 4
Akty prawa miejscowego stanowionego przez gminę
Art. 40. [Akty prawa miejscowego. Przepisy porządkowe rady gminy]
1. Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia aktów
prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy.
2. Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w
zakresie:
1) wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych;
2) organizacji urzędów i instytucji gminnych;
3) zasad zarządu mieniem gminy;
4) zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
3. W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie
obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla
ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i
bezpieczeństwa publicznego.
4. Przepisy porządkowe, o których mowa w ust. 3, mogą przewidywać za ich naruszanie karę
grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie o wykroczeniach.
Art. 41. [Formy aktów prawa miejscowego. Przepisy porządkowe wójta]
1. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały.
2. W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt, w formie
zarządzenia.
3. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 2, podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady
gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź nieprzedstawienia do
zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
4. W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia zarządzenia rada
gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej.
5. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin i staroście
powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu.
Art. 42. [Ogłaszanie aktów prawa miejscowego]
Zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego określa ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o
ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2016 r. poz.
296).
Rozdział 5
Mienie komunalne
Art. 43. [Pojęcie mienia komunalnego. Podmioty mienia komunalnego]
Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych
gmin i ich związków oraz mienie innych gminnych osób prawnych, w tym przedsiębiorstw.
Art. 44. [Sposoby nabycia mienia komunalnego]
Nabycie mienia komunalnego następuje:
1) na podstawie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym;
2) przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy
w trybie, o którym mowa w art. 4; przekazanie mienia następuje w drodze porozumienia
zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia - decyzją Prezesa Rady Ministrów,
podjętą na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej;
3) w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych przez
Radę Ministrów w drodze rozporządzenia;
4) w wyniku własnej działalności gospodarczej;
5) przez inne czynności prawne;
6) w innych przypadkach określonych odrębnymi przepisami.
Art. 45. [Dysponowanie mieniem komunalnym]
1. Podmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i sposobie
wykorzystania składników majątkowych, przy zachowaniu wymogów zawartych w
odrębnych przepisach prawa.
2. (uchylony).
Art. 46. [Składanie oświadczeń woli w imieniu gminy. Kontrasygnata]
1. Oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo
wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta samodzielnie albo wraz
z inną upoważnioną przez wójta osobą.
2. (uchylony).
3. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, do jej
skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy (głównego księgowego budżetu)
lub osoby przez niego upoważnionej.
4. Skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), który odmówił kontrasygnaty, dokona jej
jednak na pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiając o tym radę gminy oraz regionalną
izbę obrachunkową.
Art. 47. [Pełnomocnictwo kierownika gminnej jednostki organizacyjnej]
1. Kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej
działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.
2. (uchylony).
Art. 48. [Dysponowanie mieniem komunalnym przez jednostkę pomocniczą]
1. Jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporządza
dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie. Statut ustala również zakres
czynności dokonywanych samodzielnie przez jednostkę pomocniczą w zakresie
przysługującego jej mienia.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do jednostki niższego rzędu, o której mowa w art.
35 ust. 2.
2. Rada gminy nie może uszczuplić dotychczasowych praw sołectw do korzystania z mienia
bez zgody zebrania wiejskiego.
3. Wszystkie przysługujące dotychczas mieszkańcom wsi prawa własności, użytkowania lub
inne prawa rzeczowe i majątkowe, zwane dalej mieniem gminnym, pozostają nienaruszone.
4. Do mienia gminnego mają zastosowanie, z zastrzeżeniem ust. 3, przepisy dotyczące mienia
komunalnego.
Art. 49. [Odpowiedzialność za zobowiązania]
1. Gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych gminnych osób prawnych, a
te nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy.
2. W przypadku zniesienia lub podziału gminy odpowiedzialność za jej zobowiązania
ponoszą solidarnie gminy, które przejęły jej mienie.
Art. 50. [Zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu mieniem]
Obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie
szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i
jego ochrona.
Rozdział 6
Gminna gospodarka finansowa
Art. 51. [Samodzielność gminnej gospodarki finansowej]
1. Gmina samodzielnie prowadzi gospodarkę finansową na podstawie uchwały budżetowej
gminy.
2. (uchylony).
3. Statut gminy określa uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki
finansowej w ramach budżetu gminy.
Art. 52.
(uchylony).
Art. 53.
(uchylony).
Art. 54. [Źródła dochodów gminy]
1. Dochody gminy są określone w odrębnych ustawach.
2. Dochodami gminy mogą być także wpływy z samoopodatkowania mieszkańców.
Samoopodatkowanie może nastąpić wyłącznie w drodze referendum gminnego, o którym
mowa w art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym.
Art. 55.
(uchylony).
Art. 56.
(uchylony).
Art. 57.
(uchylony).
Art. 58. [Obowiązek wskazania źródła dochodów]
1. Uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych wskazują
źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte.
2. Uchwały rady gminy, o których mowa w ust. 1, zapadają bezwzględną większością głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.
Art. 59. [Oddzielenie dyspozycji środkami pieniężnymi gminy od jej kasowego
wykonania]
Dyspozycja środkami pieniężnymi gminy jest oddzielona od kasowego jej wykonania.
2. (uchylony).
Art. 60. [Odpowiedzialność i uprawnienia wójta w zakresie gospodarki finansowej]
1. Za prawidłową gospodarkę finansową gminy odpowiada wójt.
2. Wójtowi przysługuje wyłączne prawo:
1) zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej
kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez radę gminy;
2) emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez radę
gminy;
3) dokonywania wydatków budżetowych;
4) zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy;
5) dysponowania rezerwami budżetu gminy;
6) blokowania środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą.
Art. 61. [Jawność gospodarki finansowej]
1. Gospodarka finansowa gminy jest jawna.
2. Wójt niezwłocznie ogłasza uchwałę budżetową i sprawozdanie z jej wykonania w trybie
przewidzianym dla aktów prawa miejscowego.
3. Wójt informuje mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki
społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych.
Art. 62. [RIO jako organ kontrolny]
Kontrolę gospodarki finansowej gmin i związków sprawują regionalne izby obrachunkowe.
2. (uchylony).
Art. 63.
(uchylony).
Rozdział 7
Związki i porozumienia międzygminne
Art. 64. [Utworzenie związku międzygminnego]
1. W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki
międzygminne. Związek międzygminny może być tworzony również w celu wspólnej
obsługi, o której mowa w art. 10a.
2. Uchwały o utworzeniu związku podejmują rady zainteresowanych gmin.
3. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z
wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia
statutu związku.
4. Obowiązek utworzenia związku może być nałożony tylko w drodze ustawy, która określa
zadania związku i tryb zatwierdzenia jego statutu.
5. Do związków międzygminnych stosuje się odpowiednio art. 8 ust. 2-5 i art. 39 ust. 4.
Art. 65. [Podmiotowość i samodzielność związku międzygminnego]
1. Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
2. Związek posiada osobowość prawną.
Art. 66. [Informacja o zamiarze przystąpienia do związku międzygminnego]
Gmina informuje wojewodę o zamiarze przystąpienia do związku.
Art. 67. [Statut związku międzygminnego]
1. Utworzenie związku oraz przystąpienie gminy do związku wymagają przyjęcia jego statutu
bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady odpowiednio przez rady
zainteresowanych gmin albo radę zainteresowanej gminy.
1a. Projekt statutu związku podlega uzgodnieniu z wojewodą.
1b. Zajęcie stanowiska przez wojewodę następuje w terminie 30 dni od dnia doręczenia
projektu statutu. Przepisy art. 89 ust. 2 i art. 98 stosuje się odpowiednio.
1c. W postępowaniu w sprawie uzgodnienia projektu statutu związku gminy zamierzające
utworzyć związek reprezentuje wójt jednej z gmin upoważniony przez wójtów pozostałych
gmin.
2. Statut związku powinien określać:
1) nazwę i siedzibę związku;
2) uczestników i czas trwania związku;
3) zadania związku;
4) organy związku, ich strukturę, zakres i tryb działania;
5) zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku;
6) zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku;
7) zasady przystępowania i występowania członków oraz zasady rozliczeń majątkowych;
8) zasady i tryb likwidacji związku;
9) inne zasady określające współdziałanie.
2a. Statut związku podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
2b. Związek nabywa osobowość prawną z dniem ogłoszenia statutu.
3. (uchylony).
Art. 67a. [Zmiany statutu związku]
1. Zmiany statutu związku dokonuje zgromadzenie związku w formie uchwały. Przepisy art.
67 ust. 1a i 1b stosuje się odpowiednio.
2. Uchwałę zmieniającą statut związku przewodniczący zgromadzenia związku przekazuje w
terminie 7 dni od dnia jej podjęcia radom gmin uczestniczących w związku, a w przypadku
gdy uchwała zmieniająca dotyczy przystąpienia do związku nowej gminy - również radzie tej
gminy.
3. Rada gminy może, w formie uchwały, wnieść sprzeciw w stosunku do uchwały
zmieniającej statut związku w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej uchwały. Wniesienie
sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały zmieniającej statut związku.
4. Zmiana statutu związku podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Art. 67b. [Likwidacja związku]
1. Związek podlega likwidacji na zasadach i w trybie określonych w statucie.
2. Po zakończeniu likwidacji związek przekazuje wojewodzie informację o zakończeniu
likwidacji oraz wniosek o wykreślenie związku z rejestru, o którym mowa w art. 68 ust. 1.
3. Informacja o wykreśleniu związku z rejestru, o którym mowa w art. 68 ust. 1, podlega
ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Art. 68. [Rejestracja związku międzygminnego]
1. Rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej.
1a. Wpisu w rejestrze związków międzygminnych dokonuje się na podstawie zgłoszenia
wojewody.
1b. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1a, może dotyczyć:
1) rejestracji związku międzygminnego;
2) zmiany statutu związku międzygminnego;
3) wykreślenia związku międzygminnego z rejestru związków międzygminnych.
1c. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1a, zawiera oświadczenie o zgodności z prawem
uchwał stanowiących podstawę do dokonania zgłoszenia.
1d. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1a, jest opatrywane bezpiecznym podpisem
elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym
(Dz. U. z 2013 r. poz. 262, z 2014 r. poz. 1662 oraz z 2015 r. poz. 1893).
2. (uchylony).
3. Minister właściwy do spraw administracji publicznej określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb postępowania w sprawach:
a) rejestracji związku międzygminnego,
b) rejestracji zmiany statutu związku międzygminnego,
c) wykreślenia związku międzygminnego z rejestru związków międzygminnych,
2) wzór zgłoszenia w sprawie rejestracji związku międzygminnego,
3) wzór zgłoszenia w sprawie zmiany statutu związku międzygminnego,
4) wzór zgłoszenia w sprawie wykreślenia związku międzygminnego z rejestru
związków międzygminnych,
5) dokumentację niezbędną do sporządzenia zgłoszeń, o których mowa w pkt 2-4,
6) sposób prowadzenia rejestru związków międzygminnych, w tym sposób dokonywania
wpisów w tym rejestrze,
7) zakres danych podlegających wpisowi do rejestru związków międzygminnych,
8) tryb ogłaszania statutu związku międzygminnego, zmiany tego statutu oraz informacji
o wykreśleniu związku międzygminnego z rejestru związków międzygminnych
- mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawności postępowania w sprawach
dokonywania wpisów w rejestrze związków międzygminnych oraz ogłaszania aktów i
informacji, o których mowa w pkt 8, jednolitości zgłoszeń oraz uwzględniając, że rejestr
związków międzygminnych powinien zawierać w szczególności nazwę związku
międzygminnego i jego siedzibę, oznaczenie gmin uczestniczących w związku oraz
wskazanie zadań związku.
Art. 69. [Zgromadzenie związku międzygminnego]
1. Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, zwane dalej
zgromadzeniem.
2. W zakresie zadań zleconych związkowi zgromadzenie wykonuje kompetencje
przysługujące radzie gminy.
3. Do zgromadzenia związku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rady gminy.
Art. 70. [Skład zgromadzenia. Przedstawiciele gminy]
1. W skład zgromadzenia wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku.
2. Na wniosek wójta rada gminy może powierzyć reprezentowanie gminy w zgromadzeniu
zastępcy wójta albo radnemu.
3. Statut może przyznawać określonym gminom więcej niż jeden głos w zgromadzeniu.
Dodatkowych przedstawicieli wyznacza zainteresowana rada gminy.
Art. 71. [Podejmowanie uchwał przez zgromadzenie]
Uchwały zgromadzenia są podejmowane bezwzględną większością głosów statutowej liczby
członków zgromadzenia.
Art. 72. [Sprzeciw od uchwały zgromadzenia]
1. Członek zgromadzenia może wnieść pisemny sprzeciw w stosunku do uchwały
zgromadzenia w ciągu 7 dni od dnia jej podjęcia.
2. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały i wymaga ponownego rozpatrzenia
sprawy.
3. Sprzeciw nie może być zgłoszony do uchwały podjętej w wyniku ponownego rozpatrzenia
sprawy.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do związków międzygminnych utworzonych na
podstawie art. 64 ust. 4.
Art. 73. [Zarząd związku jako organ wykonawczy]
1. Organem wykonawczym związku jest zarząd.
2. Zarząd związku jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego
członków.
3. O ile statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór członków zarządu spoza członków
zgromadzenia w liczbie nieprzekraczającej 1/3 składu zarządu związku.
4. (uchylony).
5. (uchylony).
Art. 73a. [Gospodarka finansowa związku międzygminnego]
1. Do gospodarki finansowej związku międzygminnego stosuje się odpowiednio przepisy o
gospodarce finansowej gmin.
2. Plan finansowy związku uchwala zgromadzenie związku.
Art. 73b. [Przekształcenie związku międzygminnego w związek powiatowo-gminny]
1. Do związku międzygminnego może przystąpić powiat. W takim przypadku następuje
przekształcenie związku międzygminnego w związek powiatowo-gminny, o którym mowa w
art. 72a ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2015 r.
poz. 1445 i 1890).
2. Do przekształcenia, o którym mowa w ust. 1, przepisy art. 72c ustawy z dnia 5 czerwca
1998 r. o samorządzie powiatowym stosuje się odpowiednio.
Art. 74. [Porozumienia międzygminne]
1. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich
określonych przez nie zadań publicznych.
2. Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki
pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek
udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.
Art. 75.
(uchylony).
Rozdział 8
(uchylony).
Rozdział 9
Stowarzyszenia gmin
Art. 84. [Utworzenie i statut stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego]
1. W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów, gminy
mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z powiatami i województwami.
2. Organizację, zadania oraz tryb pracy stowarzyszenia określa jego statut.
3. Do stowarzyszeń gmin stosuje się odpowiednio przepisy Prawa o stowarzyszeniach, z tym
że dla założenia stowarzyszenia wymaganych jest co najmniej 3 założycieli.
Art. 84a. [Przystępowanie gmin do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych
i regionalnych]
Zasady przystępowania gminy do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i
regionalnych określają odrębne przepisy.
Rozdział 10
Nadzór nad działalnością gminną
Art. 85. [Kryterium nadzoru]
Nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z
prawem.
Art. 86. [Właściwość organów nadzoru]
Organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych -
regionalna izba obrachunkowa.
Art. 87. [Zakres nadzoru]
Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność gminną tylko w przypadkach określonych
ustawami.
Art. 88. [Informacyjne uprawnienia organów nadzoru]
Organy nadzoru mają prawo żądania informacji i danych, dotyczących organizacji i
funkcjonowania gminy, niezbędnych do wykonywania przysługujących im uprawnień
nadzorczych.
Art. 89. [Zatwierdzanie, uzgadnianie lub opiniowanie rozstrzygnięć organu gminy
przez inny organ]
1. Jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia organu gminy od jego zatwierdzenia,
uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten organ powinno
nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego rozstrzygnięcia lub jego
projektu, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Termin, o którym mowa w ust. 1, wynosi 30 dni, jeżeli zatwierdzenie, uzgodnienie lub
zaopiniowanie wymagane jest od organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.
2. Jeżeli organ, o którym mowa w ust. 1 lub 1a, nie zajmie stanowiska w sprawie,
rozstrzygnięcie uważa się za przyjęte w brzmieniu przedłożonym przez gminę, z upływem
terminu określonego w ust. 1 lub 1a.
3. Do zatwierdzania, uzgadniania lub opiniowania przez organy gminy rozstrzygnięć innych
organów przepisy ust. 1, 1a i 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 90. [Wymóg przedłożenia uchwał i zarządzeń organom nadzoru]
1. Wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady gminy w ciągu 7 dni od
dnia ich podjęcia. Akty ustanawiające przepisy porządkowe wójt przekazuje w ciągu 2 dni od
ich ustanowienia.
2. Wójt przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej, na zasadach określonych w ust. 1,
uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały rady gminy i
zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej.
Art. 91. [Nieważność aktu prawa miejscowego. Rozstrzygnięcie nadzorcze]
1. Uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności
uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie
dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia, w trybie określonym w art.
90.
2. Organ nadzoru, wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały
lub zarządzenia albo w toku tego postępowania, może wstrzymać ich wykonanie.
2a. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do uchwały lub zarządzenia o zaskarżeniu rozstrzygnięcia
nadzorczego do sądu administracyjnego.
3. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz
pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności
uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wydano
z naruszeniem prawa.
5. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio.
Art. 92. [Wstrzymanie wykonania uchwały lub zarządzenia]
1. Stwierdzenie przez organ nadzoru nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy
wstrzymuje ich wykonanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem nieważności, z
dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do uchwały lub zarządzenia o zaskarżeniu rozstrzygnięcia
nadzorczego do sądu administracyjnego.
Art. 92a. [Termin wyznaczenia rozprawy w sprawie skargi na rozstrzygnięcie
nadzorcze]
W przypadku złożenia przez organ gminy skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze, sąd
administracyjny wyznacza rozprawę nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia skargi
do sądu.
Art. 93. [Skarga organu nadzoru na uchwałę lub zarządzenie]
1. Po upływie terminu wskazanego w art. 91 ust. 1 organ nadzoru nie może we własnym
zakresie stwierdzić nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy. W tym przypadku
organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, wydanie postanowienia o wstrzymaniu wykonania
uchwały lub zarządzenia należy do sądu.
Art. 94. [Stwierdzenie nieważności oraz niezgodności z prawem uchwały lub
zarządzenia]
1. Nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego
roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub
zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo jeżeli są one aktem prawa
miejscowego.
2. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu upływu terminu
określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny
orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem
orzeczenia o ich niezgodności z prawem. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego
co do skutków takiego orzeczenia stosuje się odpowiednio.
Art. 95.
(uchylony).
Art. 96. [Rozwiązanie rady gminy. Odwołanie wójta. Wyznaczenie osoby pełniącej
funkcje rady i wójta]
1. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na
wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy. W
przypadku rozwiązania rady gminy Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego
do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu wyboru rady gminy pełni
jej funkcję.
2. Jeżeli powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw dopuszcza się wójt, wojewoda
wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku - występuje z
wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o odwołanie wójta. W przypadku odwołania wójta
Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej,
wyznacza osobę, która do czasu wyboru wójta pełni jego funkcję.
Art. 97. [Zawieszenie organów gminy oraz ustanowienie zarządu komisarycznego]
1. W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku
skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, Prezes Rady
Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może
zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej
jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję.
2. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu
zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy
sytuacji gminy.
3. Komisarza rządowego powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony
za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
4. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem
powołania.
Art. 98. [Skarga na rozstrzygnięcie organu nadzorczego]
1. Rozstrzygnięcia organu nadzorczego dotyczące gminy, w tym rozstrzygnięcia, o których
mowa w art. 96 ust. 2 i art. 97 ust. 1, a także stanowisko zajęte w trybie art. 89, podlegają
zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem w terminie 30 dni
od dnia ich doręczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozstrzygnięć dotyczących organów związków i
porozumień międzygminnych.
3. Do złożenia skargi uprawniona jest gmina lub związek międzygminny, których interes
prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone. Podstawą do wniesienia skargi jest
uchwała lub zarządzenie organu, który podjął uchwałę lub zarządzenie albo którego dotyczy
rozstrzygnięcie nadzorcze.
3a. Do złożenia skargi na rozstrzygnięcie organu nadzorczego, dotyczące uchwały rady
gminy, doręczone po upływie kadencji rady, uprawniona jest rada gminy następnej kadencji
w terminie 30 dni od dnia wyboru przewodniczącego rady.
4. Do postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio
przepisy o zaskarżaniu do sądu administracyjnego decyzji w indywidualnych sprawach z
zakresu administracji publicznej.
5. Rozstrzygnięcia nadzorcze stają się prawomocne z upływem terminu do wniesienia skargi
bądź z datą oddalenia lub odrzucenia skargi przez sąd.
Art. 98a. [Zarządzenie zastępcze wojewody]
1. Jeżeli właściwy organ gminy, wbrew obowiązkowi wynikającemu z przepisów art. 383 § 2
i 6 oraz art. 492 § 2 i 5 ustawy, o której mowa w art. 24b ust. 6, oraz art. 5 ust. 2 i 3 ustawy z
dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby
pełniące funkcje publiczne, w zakresie dotyczącym odpowiednio wygaśnięcia mandatu
radnego, wygaśnięcia mandatu wójta, odwołania ze stanowiska albo rozwiązania umowy o
pracę z zastępcą wójta, sekretarzem gminy, skarbnikiem gminy, kierownikiem jednostki
organizacyjnej gminy i osobą zarządzającą lub członkiem organu zarządzającego gminną
osobą prawną, nie podejmuje uchwały, nie odwołuje ze stanowiska lub nie rozwiązuje
umowy o pracę, wojewoda wzywa organ gminy do podjęcia odpowiedniego aktu w terminie
30 dni.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do obowiązków, o których mowa w art. 6a ustawy
z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1202 oraz
z 2015 r. poz. 1045 i 1220).
2. W razie bezskutecznego upływu terminu określonego w ust. 1, wojewoda, po
powiadomieniu ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wydaje zarządzenie
zastępcze.
3. Przepis art. 98 stosuje się odpowiednio, z tym że uprawniona do złożenia skargi jest
również osoba, której interesu prawnego lub uprawnienia dotyczy zarządzenie zastępcze.
Art. 99. [Nadzór nad związkami i porozumieniami międzygminnymi]
1. (uchylony).
1a. Przepisy o nadzorze nad gminami stosuje się odpowiednio do związków i porozumień
międzygminnych.
2. W sprawach związków i porozumień międzygminnych, wykraczających poza granice
województwa, organy nadzorcze działają w zakresie swojej właściwości miejscowej i za
pośrednictwem organów nadzorczych właściwych ze względu na siedzibę władz związku lub
porozumienia, chyba że statut związku lub porozumienie przekazuje uprawnienia nadzorcze
Prezesowi Rady Ministrów.
Art. 100. [Zwolnienie z opłat sądowych]
Postępowanie sądowe, o którym mowa w artykułach poprzedzających, jest wolne od opłat
sądowych.
Art. 101. [Skarga na uchwały i zarządzenia w sprawach z zakresu administracji
publicznej]
1. Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem
podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po
bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do
sądu administracyjnego.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli w sprawie orzekał już sąd administracyjny i skargę
oddalił.
2a. Skargę na uchwałę lub zarządzenie, o których mowa w ust. 1, można wnieść do sądu
administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców gminy, którzy
na to wyrażą pisemną zgodę.
3. W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania
spraw w postępowaniu administracyjnym.
4. W sprawach, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio art. 94.
Art. 101a. [Skarga na bezczynność organów gminy]
1. Przepisy art. 101 stosuje się odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynności
nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa
osób trzecich.
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, sąd administracyjny może nakazać organowi
nadzoru wykonanie niezbędnych czynności na rzecz skarżącego, na koszt i ryzyko gminy.
Art. 102. [Wyłączenie stosowania nadzoru do decyzji indywidualnych]
Przepisów rozdziału niniejszego nie stosuje się do decyzji indywidualnych w sprawach z
zakresu administracji publicznej, wydawanych przez organy gmin, ich związków lub
samorządowe kolegia odwoławcze. Kontrolę instancyjną w tym zakresie oraz nadzór
pozainstancyjny i kontrolę sprawowaną przez sąd określają przepisy odrębne.
Art. 102a. [Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa]
W sprawach, o których mowa w niniejszym rozdziale, nie stosuje się przepisów art. 52 § 3 i 4
ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.).
Rozdział 11
Przepis końcowy
Art. 103. [Wejście w życie ustawy]
Ustawa wchodzi w życie w terminie i na zasadach określonych ustawą - Przepisy
wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym, z wyjątkiem art. 5 ust. 4 i art. 17, które
wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.